فرهنگ اعلام شهدا (استان خراسان جنوبی)، کتابی شامل زندگی‌نامۀ کوتاه شهدای استان خراسان جنوبی در فاصلۀ سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۵ ش.
این اثر جلد یازدهم از مجموعۀ ۴۲ جلدی «فرهنگ اعلام شهدای سراسر کشور» است که با هدف تهیه یک منبع مرجع و مستند درباره شهیدان دوران مبارزات انقلاب اسلامی از سال ۱۳۴۲ ش و پس از آن تا امروز، توسط دفتر پژوهش‌های فرهنگی معاونت پژوهش و ارتباطات فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران تدوین شده است (بنیاد ...، ص ۱۰؛ شیرکوند، زهرا).
پیشنهاد تألیف این مجموعه نخستین بار در سال ۱۳۷۴ ش توسط رئیس وقت کتابخانه ملی برای تدوین «دایره‌المعارف شهدا» به مقام معظم رهبری ارائه شد. پس از موافقت معظم‌له و ارجاع طرح به بنیاد شهید انقلاب اسلامی، جلسات کارشناسی متعددی با حضور شخصیت‌های فرهنگی برگزار شد و نهایتاً دو طرح مستقل شکل گرفت: «فرهنگ اعلام شهدا» برای همه شهیدان و «فرهنگ‌نامه جاودانه‌های تاریخ» برای شهدای شاخص (موسوی، ص ب–ج).
هر جلد از مجموعه «فرهنگ اعلام شهدا» شامل زندگی‌نامه تمام شهیدان ایرانی از سال ۱۳۴۲ ش، تا زمان چاپ کتاب است که در بنیاد شهید دارای پرونده می‌باشند (بنیاد ...، ص ۱۱). با این حال، جلد یازدهم فقط به شهدای استان خراسان جنوبی در فاصله سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۵ ش، اختصاص دارد (همان، ص ۱۰)، زیرا در فاصله ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ ش، شهیدی از این استان با پرونده رسمی در بنیاد شهید ثبت نشده است. همچنین از آنجا که اطلاعات شهدای استان تا سال ۱۳۸۵ ش به مرکز ارسال شده، نام شهدای پس از این سال تا زمان چاپ کتاب در این جلد درج نشده است (شیرکوند، زینب).
اطلاعات هر مدخل شامل نام و نام خانوادگی، نام مستعار، جنسیت، دین و مذهب، ایل، نام پدر و مادر (با ذکر سال وفات در صورت فوت قبل از شهادت)، تاریخ و محل تولد، وضعیت تأهل، سال ازدواج، تعداد فرزندان، میزان تحصیلات، شغل، یگان اعزامی، مسئولیت در جبهه، کیفیت و محل شهادت، تاریخ شهادت، محل دفن و نام دیگر شهیدان خانواده است. این داده‌ها از طریق پرونده‌های موجود در بنیاد شهید استان‌ها، پرسشنامه‌های تکمیلی، مصاحبه و مراجعه حضوری به خانواده‌ها و بستگان شهیدان گردآوری شده و سپس در شورای علمی و برنامه‌ریزی دفتر پژوهش‌های فرهنگی بنیاد، تدوین گردیده است (بنیاد ...، ص ۱۰ و ۱۲).
ساختار کتاب شامل بخش‌های زیر است: سخن ناشر (ص ۷)، مقدمه (ص ۹–۱۳)، «راهنمای استفاده»، «تعریف واژگان و مفاهیم»، «همکاران طرح»، «موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های استان»، «عنوان مداخل»، «شرح مداخل» و «ضمائم». در بخش «تعریف واژگان و مفاهیم» (ص ۲۲–۳۱)، واژگان نظامی، سیاسی و عمومی مرتبط با مداخل کتاب به ترتیب الفبا تعریف شده‌اند. بخش «همکاران طرح» (ص ۳۲–۳۳) شامل اسامی اعضای شورای علمی و گروه‌های اجرایی است. بخش «موقعیت جغرافیایی...» (ص ۳۴–۴۱) به معرفی استان و شهرستان‌های آن می‌پردازد.
بخش اصلی کتاب، «شرح مداخل» (ص ۱–۱۹۶) است که ۱۵۶۳ مدخل الفبایی را دربر دارد. در این بخش، علاوه بر شهدای دفن‌شده در استان، نام شهیدانی که محل تولد یا خدمتشان خراسان جنوبی بوده اما در استان دیگری دفن شده‌اند، آمده و به جلد مربوط به محل دفن ارجاع داده شده است (همان، ۲۰).
بخش «ضمائم» (ص ۱۹۸–۲۲۳) شامل نمونه فرم‌های گردآوری اطلاعات، نمودارها و نقشه‌های آماری است که اطلاعاتی چون جنسیت، تأهل، سن، مشاغل، یگان اعزام‌کننده، سال و نحوه شهادت، محل شهادت و تحصیلات شهیدان استان را نشان می‌دهد. این بخش از نقاط قوت کتاب است.
کتاب برای نخستین بار در سال ۱۳۹۳ ش در قطع رحلی توسط بنیاد شهید و امور ایثارگران و نشر شاهد در تهران چاپ شد.
مآخذ: شیرکوند، زینب (عضو گروه تخصصی اجرایی طرح)، مصاحبه با مؤلف، ۲۵ خرداد ۱۳۹۹؛ شیرکوند، زهرا (رئیس ادارۀ تألیف و نشر معاونت فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران)، مصاحبه با مؤلف، ۲۵ خرداد ۱۳۹۹؛ فرهنگ اعلام شهدا (استان خراسان جنوبی)، به کوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران، تهران: شاهد، ۱۳۹۳ ش؛ فرهنگ‌نامۀ شهدای شهرستان بیرجند، به کوشش محمد بهنام‌فر و سید مهدی رحیمی، مشهد: کنگرۀ بزرگداشت سرداران شهید و رواق مهر، ۱۳۸۱ ش؛ موسوی، سید سعید، فرهنگ‌نامۀ جاودانه‌های تاریخ (زندگی‌نامۀ فرماندهان شهید استان خراسان)، تهران: بنیاد شهید و امور ایثارگران و نشر شاهد، ۱۳۸۲ ش.